Michael G. McMillan: Μια νόμιμη πράξη δεν είναι πάντα ηθική πρόσφατη χρηματοπιστωτική και οικονομική κρίση δίνει νέο φως στο πλαίσιο κανόνων και συμπεριφορών, ηθικών κανόνων απέναντι στους μη. Η ηθική συμπεριφορά εκτείνεται πέρα από τη συμμόρφωση με τους κανονισμούς κι απαιτεί υψηλότερα πρότυπα συμπεριφοράς. Σχεδόν όλοι οι επαγγελματίες επενδύσεων θα βρεθούν κάποια στιγμή σε καταστάσεις που απαιτούν από αυτούς να επιλέγουν ενεργά και να συμπεριφέρονται με ηθικό τρόπο, ανεξάρτητα από τις συνέπειες για τη σταδιοδρομία τους.

Σε συνέντευξή του στον «Φ» ο Michael G. McMillan, διευθυντής Ηθικής και Επαγγελματικών Προτύπων του Ινστιτούτου CFA, το οποίο εδρεύει στη Βιρτζίνια και παρέχει σε εξειδικευμένους χρηματοοικονομικούς αναλυτές την πιστοποίηση CFA (Chartered Financial Analyst), αναλύει την ηθική συμπεριφορά που πρέπει να διακρίνει έναν επαγγελματία και τονίζει γιατί η ηθική είναι πολύ σημαντική στη σταδιοδρομία του.

Στην παρουσίασή σας, είπατε ότι το 97% των ανθρώπων είναι καλοί άνθρωποι. Παρόλα αυτά, μπορούν να οδηγηθούν να συμπεριφέρονται ανήθικα. Πώς το εξηγείτε αυτό; Παίρνουμε συχνά ανήθικες αποφάσεις όχι επειδή είμαστε «κακοί άνθρωποι», αλλά επειδή προκαταλήψεις, κοινωνικοί και ψυχολογικοί παράγοντες και αρνητικές επιδράσεις επηρεάζουν τη λήψη αποφάσεων. Συχνά οι άνθρωποι δεν σκέφτονται τις συνέπειες ή τις συνέπειες των πράξεών τους προτού τις πράξουν. Εάν το αφεντικό σάς ζητά να κάνετε κάτι, το κάνετε επειδή σας ζητά να το κάνετε, χωρίς να σκεφτείτε αν είναι ηθικό ή όχι.

Από πού αρχίζει η ηθική κουλτούρα σε μια εταιρεία;

ηθική κουλτούρα πρέπει σίγουρα να ξεκινήσει από την κορυφή, από τον πρόεδρο και την ηγετική πυραμίδα. Δεν αρκεί να λένε «θέλουμε μια ηθική εταιρεία». Είναι στο χέρι τους να διοχετεύουν αυτό το μήνυμα στα μεσαία στελέχη, επειδή είναι εκείνοι που συνεργάζονται και έρχονται σε επαφή με τους υπαλλήλους. Είναι τα μεσαία στελέχη που πρέπει να ενισχύσουν αυτή την ηθική στάση. Διαφορετικά οι υπάλληλοι δεν θα το πάρουν ποτέ στα σοβαρά. Εάν ένας προϊστάμενος συμπεριφέρεται ανήθικα, τότε ο στόχος της εταιρείας να δημιουργήσει μια ηθική συμπεριφορά σε όλους τους εργαζομένους είναι καταδικασμένος να αποτύχει. Η δημιουργία μιας ηθικής κουλτούρας απαιτεί από τους ηγέτες να στέλνουν ένα σαφές μήνυμα ότι δεν θα είναι ανεκτή μια ανήθικη συμπεριφορά.

Ποια η σχέση της ηθικής με τη συμμόρφωση;

Οι οργανισμοί συχνά επικεντρώνονται υπερβολικά στη συμμόρφωση με τους κανονισμούς και όχι αρκετά στην ηθική. Η συμμόρφωση βασίζεται στην επιβολή κανόνων και κανονισμών. Λέει δηλαδή στους υπαλλήλους τι μπορούν και τι δεν μπορούν να κάνουν και διασφαλίζει ότι οι υπάλληλοι συμμορφώνονται με ένα σύνολο απαιτούμενων συμπεριφορών. Ωστόσο, η ηθική είναι πιο φιλόδοξη ως έννοια. Λέει στους υπαλλήλους τι πρέπει και τι δεν πρέπει να κάνουν και τους ενθαρρύνει να συμπεριφέρονται με τρόπο συνεπή ως προς τις αξίες και την αποστολή του οργανισμού τους.

Ένας από τους λόγους για τους οποίους το κοινό έχει χάσει την εμπιστοσύνη του στην επενδυτική κοινότητα σήμερα είναι επειδή ένα μεγάλο μέρος συμπεριφοράς υπαλλήλων του κλάδου των υπηρεσιών που συνέβαλε στην οικονομική κρίση δεν ήταν παράνομη αλλά ανήθικη. Τα οικονομικά σκάνδαλα έχουν επίσης καταδείξει ότι χρειάζονται περισσότερα πράγματα από έναν κώδικα συμπεριφοράς ώστε να ενθαρρύνονται οι υπάλληλοι και να συμπεριφέρονται δεοντολογικά. Τα περισσότερα χρηματοπιστωτικά ιδρύματα που αντιμετώπισαν προβλήματα είχαν λεπτομερείς κώδικες συμπεριφοράς!

Ποια τα στάδια διαχείρισης ενός ηθικού διλήμματος;

Το πρώτο και το πιο σημαντικό βήμα είναι να αναγνωρίσουμε ένα ηθικό ζήτημα που παρουσιάστηκε και γι’ αυτό η ηθική ξεκινά με την «αποτελεσματική σκέψη». Το δεύτερο βήμα είναι να προσδιορίσουμε το ποιος αντιμετωπίζει το πρόβλημα. Μερικές φορές, το ηθικό πρόβλημα του άλλου μπορεί να γίνει το δικό μας πρόβλημα όταν μας πει κάποιος κάτι εμπιστευτικό ή παρατηρήσαμε κάποια παραβίαση. Το τρίτο βήμα είναι να γίνει διάκριση μεταξύ γεγονότος και της συλλογής των σχετικών γεγονότων.

Το τέταρτο βήμα είναι να δοκιμάσουμε την παράμετρο λάθους-σωστού με το ερώτημα: μπορώ να το κάνω είτε αυτό (νόμιμο) είτε αυτό (παράνομο). Το πέμπτο βήμα είναι να δοκιμάσουμε την παράμετρο λάθους-σωστού με το ερώτημα: θα έπρεπε να το κάνω αυτό (ηθικό) ή αυτό (ανήθικο); Το έκτο βήμα είναι να εφαρμόσουμε τις αρχές επίλυσης του διλήμματος: προέχουν τα συμφέροντα των πελατών, η διατήρηση της ανεξαρτησίας και αντικειμενικότητας και η δίκαιη αντιμετώπιση όλων των πελατών. Το έβδομο βήμα είναι η διερεύνηση όλων των επιλογών και ο συμβιβασμός. Τέλος, το όγδοο βήμα είναι η λήψη της τελικής απόφασης και ο απολογισμός.

«ΜΕΓΑΛΗ η ΔΙΑΦΟΡΑ ΤΩΝ ΕΝΝΟΙΩΝ ΝΟΜΟΣ ΚΑΙ ΗΘΙΚΗ»

Ναι, είναι νόμιμο να έχει κανείς off shore. Ναι, ο καθένας είναι σύννομος όταν βγάζει τα λεφτά του έξω, εφόσον τα έχει φορολογήσει. Το ερώτημα που τίθεται είναι: «το νόμιμο είναι και ηθικό;». Ο κ. McMillan ανέφερε σχετικά: «υπάρχει μεγάλη διαφορά σε αυτές τις δύο έννοιες. Ο νόμος καθορίζει τα κατώτερα επίπεδα που πρέπει να ακολουθεί ένας επαγγελματίας, ενώ η ηθική πολύ υψηλότερα πρότυπα. Ένας από τους λόγους για τους οποίους το κοινό έχει χάσει την εμπιστοσύνη του στην επενδυτική κοινότητα είναι επειδή η συμπεριφορά που συνέβαλε στην οικονομική κρίση δεν ήταν παράνομη, αλλά ανήθικη. Θα υπενθυμίσω τα λόγια του Aldo Leopold: Ηθική συμπεριφορά έχουμε όταν κάποιος κάνει το σωστό, όταν κανείς άλλος δεν παρακολουθεί – ακόμα και όταν το λάθος πράγμα είναι νόμιμο!».

Συνέντευξη: Δήμητρα Λάντου