Η πανδημία του κορονοϊού COVID19 αποδιοργάνωσε τόσο την οικονομική δραστηριότητα όσο και τα δημόσια οικονομικά στην Κύπρο. Τα προληπτικά μέτρα και τα μέτρα περιορισμού (lockdown) που τέθηκαν σε ισχύ ως εργαλεία για την αντιμετώπιση της πανδημίας επηρέασαν την οικονομία.

Λόγω της πανδημίας, ο ρυθμός ανάπτυξης της κυπριακής οικονομίας προβλέπεται να μειωθεί κατά 5,5% το 2020. Ωστόσο, η οικονομία προβλέπεται να έχει θετικό ρυθμό ανάπτυξης τα επόμενα χρόνια. Ο ρυθμός ανάπτυξης αναμένεται να είναι 4,5% για το 2021 και μεσοπρόθεσμα στο 2,8% το 2023.

Για να καταπολεμήσει τον αντίκτυπο της πανδημίας, η κυβέρνηση στράφηκε προς στις διεθνείς αγορές να αντλήσει κεφάλαια. Ο κύριος στόχος της κυπριακής κυβέρνησης ήταν να ελαχιστοποιήσει τον αντίκτυπο που θα είχε η πανδημία στην οικονομική ανάπτυξη, να συγκρατήσει την ανεργία και να διαφυλάξει τη μακροοικονομική σταθερότητα. Οι ανάγκες χρηματοδότησης θα κυμαίνονται μεταξύ 6% και 11% του ΑΕΠ κατά την τριετία. Σύμφωνα με το Υπουργείο Οικονομικών, οι ακαθάριστες χρηματοοικονομικές ανάγκες προβλέπεται να είναι 2,3 δισεκατομμύρια ευρώ το 2021, 2,1 δισεκατομμύρια ευρώ το 2022 και 1,4 ευρώ το 2023.

Η κύρια πηγή δανεισμού για τις χρηματοδοτικές ανάγκες θα συνεχίσει να είναι τα ευρωπαϊκά μεσοπρόθεσμα ομόλογα (EMTN). Μέσω του EMTN η κυβέρνηση είναι σε θέση να προσελκύσει διεθνείς επενδυτές. Οι επενδυτές της εγχώριας αγοράς θα αποτελέσουν επίσης πηγή χρηματοδότησης της Δημοκρατίας. Επίσης, στο οπλοστάσιο της κυβέρνησης ως πρόσθετα εργαλεία είναι τα ομόλογα που εκδίδονται σε ιδιώτες επενδυτές, τα βραχυπρόθεσμα γραμμάτια δημοσίου και δάνεια από διεθνείς τράπεζες για χρηματοδότηση έργων.

3.2. Δείκτης Χρέους προς το ΑΕΠ

Ο Δείκτης χρέους προς το ΑΕΠ αυξήθηκε ουσιαστικά το 2020 ένεκα του χρέους που εξέδωσε η κυβέρνηση. Συνεπώς, ο εν λόγω δείκτης εκτιμάται ότι θα αυξηθεί στο 119% από 94% το 2019. Αξίζει να σημειωθεί ότι η κυβέρνηση έχει συσσωρεύσει σημαντικά αποθεματικά μετρητών για να αντιμετωπίσει τον αναμενόμενο αρνητικό αντίκτυπο της πανδημίας στην οικονομία.

Παρά την αύξηση του δείκτη χρέους προς το ΑΕΠ, οι ευνοϊκές συνθήκες χαμηλών επιτοκίων και το κλίμα επιθυμίας για επιπρόσθετο πιστωτικό κίνδυνο από τους συμμετέχοντες στην αγορά συνέβαλαν στη μείωση του κόστους χρηματοδότησης για την Κύπρο. Το μέσο σταθμικό κόστος του δημόσιου χρέους μειώθηκε σε ιστορικά χαμηλά επίπεδα 1,8% (κατά προσέγγιση) το 2020.

Το Υπουργείο Οικονομικών προβλέπει επί του παρόντος το έλλειμμα του προϋπολογισμού για το 2021 ότι θα κυμανθεί μεταξύ 2,7% έως 3%. Για τον δείκτη χρέους προς ΑΕΠ το 2021 αναμένεται μείωση σε επίπεδα μεταξύ 111% – 113%. Το κόστος του χρέους αναμένεται να μειωθεί περαιτέρω καθώς η Κυβέρνηση θα αναχρηματοδοτεί και αντικαταστεί με σχετικά λιγότερο ακριβό χρέος λόγω των ευνοϊκών συνθηκών της αγοράς.

3.3. Πιστοληπτική ποιότητα

Το 2020 η μακροπρόθεσμη πιστοληπτική ικανότητα χρέους διατηρήθηκε από τους διεθνείς οίκους αξιολόγησης. Η βελτίωση της πιστοληπτικής ικανότητας για την κυβέρνηση τα τελευταία χρόνια σε συνδυασμό με τη διατήρηση του επενδυτικού βαθμού από τους κύριους διεθνείς οίκους αξιολόγησης είναι καλοί παράγοντες για πρόσβαση στις διεθνείς αγορές. Μέχρι τον Φεβρουάριο του 2020, το πιστωτικό περιθώριο (credit margin spread) του 10ετούς ομολόγου συνέχισε την πτωτική του τάση.

Ωστόσο, η αύξηση του δείκτη χρέους προς το ΑΕΠ που αναφέρθηκε παραπάνω, οι προκλήσεις που θα αντιμετωπίσουν οι τράπεζες με πιθανή αύξηση των μη εξυπηρετούμενων δάνειων, οι μειωμένες αναμενόμενες αφίξεις τουριστών και η γενική οικονομική επιδείνωση μεσοπρόθεσμα ασκούν μεγαλύτερη πίεση στα στοιχεία αξιολόγησης της πιστοληπτικής ικανότητας. Απομένει να δούμε πώς θα αντιδράσει η κυπριακή οικονομία τον επόμενο χρόνο καθώς η οικονομική ανθεκτικότητα της Κύπρου θα δοκιμαστεί.

Πηγές:

• Μεσοπρόθεσμη στρατηγική διαχείρισης δημόσιου χρέους 2021-2023 που εκδόθηκε από το Υπουργείο Οικονομικών, Οκτώβριος 2020.
• ανακοίνωση σχετικά με την αγορά από το γραφείο διαχείρισης δημόσιου χρέους τον Οκτώβριο του 2020.